('met de vingers in de neus')
Morgen volgen mijn examenklassen een vertaalworkshop over Cyrano de Bergerac, de beroemde dichtende vechtersbaas met een prominente neus. We hebben de belangrijkste scènes samen uitgespit en de leerlingen hebben al veel voorwerk gedaan, dus als het een beetje meezit, zouden ze het morgen 'met twee vingers in de neus' moeten kunnen doen, zoals de persoon op het plaatje het eindexamen (le bac) denkt te doorlopen. Maar waar komt deze uitdrukking eigenlijk vandaan? Welnu, hij is voor het eerst opgetekend in 1912, toen er bij de paardenraces over een jockey werd vermeld dat hij 'eerste was geworden met de vingers in zijn neus'. Kennelijk was het voor hem zo'n makkie dat hij zich niet eens voor de volle honderd procent op de wedstrijd hoefde te concentreren, maar zelfs de tijd vond om als een zorgeloze peuter zijn vingers in zijn neus te steken.
Natuurlijk hoop ik van harte dat de vertaalworkshops morgen harmonieus verlopen en dat de leerlingen travaillent sans lever le nez ('zich door niets en niemand van hun werk laten afhouden', lett. 'werken zonder hun neus op te steken') en dat ze het onderling niet zo oneens worden dat la moutarde leur monte au nez ('witheet worden', lett. 'de mosterd hun naar de neus stijgt') en ze se bouffent le nez ('elkaar in de haren vliegen', lett. 'elkaars neus opeten'). Liever constateer ik dat ze ont le nez creux ('er een fijne neus voor (blijken te) hebben', lett. 'een holle neus hebben').
Je ziet wel dat het repertoire van uitdrukkingen met de neus bijna onuitputtelijk is, want ik heb hier nog maar een tipje van de sluier opgelicht. Edmond Rostand, de schrijver van het toneelstuk Cyrano de Bergerac heeft hier dan ook dankbaar uit geput, zoals de leerlingen inmiddels hebben kunnen constateren. Nu maar hopen dat morgen niemand tord le nez ('zijn neus optrekt, ontevreden is').
volgende keer
houd ik me aan mijn belofte en bekijken we hoe je in het Frans als een blad aan de boom omslaat...
Geen opmerkingen:
Een reactie posten